Saturday, October 22, 2016

पोळीचा लाडू !



फेसबूक वर  "अंगत पंगत " नावाचा एक ग्रुप आहे .  त्यात महाराष्ट्राच्या स्वयंपाक व  सांस्कृतिक  परंपरांविषयी पोस्ट्स होत असतात . सणासुदीच्या आगमनानिमित्त  विवध फराळ पदार्थांची तर रेलचेल  असतेच , पण मग कधी कधी  उरलेल्या पोळ्यांमधून केलेला गूळ, खोबरं , तूप , वेलची, इ इ  घालून केलेला पोळीचा लाडू सगळ्यांना आपल्या लहानपणीच्या दिवसात घेऊन जातो, आणि कुठल्याही फराळाच्या लाडूंपेक्षा मधुरच लागतो. 

माझी मैत्रीण शर्वरी खटावकर , हिने उरलेल्या पोळ्यातून असेच स्वादिष्ट पोळीचे लाडू केले,   आणि त्यांचे एका सुंदर डिश मधले अतिशय मोहक असे पोर्ट्रेट  क्लिक करून फेसबुक वर पोस्ट केले .

मला  ६० वर्षांपूर्वी , पुण्याला सदाशिव पेठेतल्या शांताबाई गोखल्यांच्या बालकमंदिरात जाताना नेलेल्या काडीच्या डब्यातले पोळीचे लाडू आठवले.  आणि त्यांची चव हि क्षणभर रेंगाळली .  

आणि मग पोळीचे आयुष्य कसे असेल असे मनात आले. 

आणि कविता झाली ...... 

 

परातीत गेलेले बालपण ,
पिठी च्या संग घालवलेले क्षण,
लाटण्याच्या देखरेखीखाली मोठे होणे ,
आणि मग जणू काही परीक्षा :
आयुष्यातले चटके, आयुष्यातले फुलणे ,
आणि मग साजूक तुपाने
"उगी उगी , झालच हं !" म्हणत समजावणे .

​बर्गर पिझ्झा च्या योगात
तिचा वानप्रस्थाश्रम लवकर ,
आणि मग दिवसाच्या शेवटी
एका पोळीच्या डब्यात
किंवा कॅसरोल डब्यात
नशिबात काय येणार याचा विचार करत
स्वस्थ पडून राहणे.

मग एकाएकी ,
तुकडे होऊन मिक्सर मध्ये पडणे ,
तूप, गूळ, खोबरे मंडळींबरोबर हिंडणे फिरणे,
आणि गच्च मैत्रीत
लाडू म्हणून
शर्वरी आणि आजोबांच्या कौतुकात
उर्वरित आयुष्य अनुभवणे.

कसं असतं ,
लहानपणापासून शेवटपर्यंत
लहान थोरांच्या साठी आयुष्य वेचणारे
फार कमी दिसतात,
आणि पोळी तर तिच्या वानप्रस्थाश्रमात
स्वतःचे तुकडे तुकडे करून
सर्वांना आनंद देऊन
अमर होते .....

Monday, October 3, 2016

What a Good Earth !


My friend Amit Amembal, maintains a veritable garden in his balcony , and often posts photographs of brilliant blossoms and flowers and cactus arrangements . He recently posted this photograph .

"What is so special?" you may ask .   

What is special is that we are now celebrating the festival of  Navratri .  One of the older rituals associated with this festival is the sowing of "Navdhanya" or nine pulses on the first day , and celebrating their  sprouting  every day , as the different shoots come out .   The Navdhanyas are also associated with worshipping the nine planets , with each grain associated with a particular planet.

This photograph is a very evocative image of growth , diversity , and nurturing.

And clearly , has a message ....


 
Fluttering baby greens
umbilically
connected to Mother Earth,
imbibing every
nutritious, virtuous, kind gene,
the ability to co-exist
with green children of other mothers,
all powered
by a brilliant morning sun.

When will we learn ?

Sunday, October 2, 2016

Ms Kakdi Dhondas-Tausali : a biography


My friend Shakti Salgaonkar-Yezdani  had the good fortune to eat a native traditional Malwani dish called Dhondas in Kokan.  A sweet dish prepared from  cucumber, rice rawa, jaggery  and coconut, all available in plenty in the coastal areas, , she had this dish, steamed and then lightly shallow fried in home made ghee.

She posted this photograph possibly just before devouring the goodies.

It falls to us proletarian folks, to simply look at photos,  salivate, and hope that there is some Dhondas in our future.

In the meanwhile, turns out that this dish is also called Tausali in Goa. Never mind. For those who might want to know the antecedents of Ms Kakdi Dhondas-Tausali , here goes : 



एक शेलाटी बांध्याची ,
हिरवीगार काकडी ,
​अस्वस्थ, दुःखी ,
आणि
रवे रावांची आठवण काढत,
विचार करून , सगळ्याच कीस काढून
झालेला अश्रुपात .

कोणाचेही दुःख न बघवणारे
गूळ आबा , आणि खोबरे आजी ,
तिचा मूक आक्रोश बघून हेलावून गेले,
आणि समजूत काढायला आले .
साजूक तुपाला निरोप गेले,
तांदुळाच्या रव्याला भाजून समज दिली गेली ,
आणि एका बाजूला
स्वतःच्याच विचारत मुरलेली काकडी ,
त्याला बघताच आनंदली .

नेहमीची इलायची , काजू बदाम मंडळी ,
मागे मागे येऊन त्यांना मिळाली ,
आणि "मी पण", "मी पण" म्हणत
चीणभर मीठ पण येऊन थडकले.

"आयुष्यात नुसती धावपळ चालत नाही ,
थोडा वेळ स्वस्थ बसलं , तर सगळं कसं
नीट जमून येतं "
ह्या खोबरे आजींच्या सूचनेला गूळ आजोबांचा दुजोरा ,
आणि मग
एका ताटलीत बसून
सर्वांनचा वाफेतून मने स्वच्छ करणारा प्रवास .

मग मनं थंड होणे ,
सर्वांचे एकत्र राहणे ,
आणि कौतुकाने कधीतरी
एखादा आनंदी तुकडा
एका आईने आपल्या माहेरवाशिणीला
"घे ग ! आमच्या पद्धतीचा केक !
असं म्हणून खाऊ घालणे .

आणि एका तसराळ्यातील नुकतीच आलेली काकडी
हे सर्व बघून
अगदी हुरळून गेली ....