Sunday, December 31, 2017

एका ग्रॅनीची नवी गोष्ट .....


लहानपणापासून सफरचंद खात आले.  चवी माहित असायच्या , नावे नाही . मग मोठं झाल्यावर , अनेक देश पहिले, विवध प्रकारची सफरचंदे बाजारात दिसू लागली,  जाहिराती दिसू लागल्या , आणि ज्यांना आम्ही हिरवी सफरचंद म्हणायचो त्यांना ग्रॅनी स्मिथ  सफरचंद म्हणतात हे समजलं .

मी ज्या फेसबुक वरील "अंगत पंगत" ग्रुप ची सभासद आहे, तिथे अनेकांनी आजपर्यंत ह्या सफरचंदाच्या चटण्या, व लोणची प्रसिद्ध केली आणि फोटो टाकले . इडली डोसाबरोबर दिले आणि कोणालाही कळले नाही .

अजून मी बनवली नाही.  कारण फळ खायचीच खूप हौस आहे . पण ग्रॅनी स्मिथ बद्दल खूप आदर व कौतुक वाटलं .

आणि वर्षाच्या शेवटच्या दिवशी एका ग्रॅनी वर कविता झाली .

 
  ग्रॅनी म्हणायचे सर्व तिला ,
पण लक्षात राहायची तिची
आयुष्यातील आंबट गोड अनुभवातून

निरंतर कौतुकपात्र हिरवी तरुणाई .

काही रवाळ , लालबुंद ,
विविध आकाराचे नातेवाईक ,
आपापसात घोळक्यात कुजबुजत ;
मोठ्यामोठ्या देशांची नावे लावत
घरोघरी करंड्यात ;
काहींना आतून कोरून, लोणी साखर घालून
ओव्हन मध्ये राहून आलेले तेज ,
काहींना चक्क चुरा करून साखरेत पेरलेले ,
आणि अश्रू पात झाला कि सॉसा सॉसाने बाटलीत ;
काही पिळून , त्यांचा रस काढून ,
त्यांच्या सालांपासून दूर ...

पण ग्रॅनी आपल्या वया प्रमाणे वागते.

लहानपणी कोणाकोणाच्या ब्राऊन पेपर पिशवीतून
शाळा कॉलेजात ;
शेजारी एखादे भारदस्त सँडविच .
कधी टी. व्ही . बघता बघता आपणहून,
तुकडे न होता हातात आत्मसमर्पण ;
कधी तरी शूर वीरासारखे , हॉस्पिटलमध्ये,
एखाद्या प्लेटमधून तिच्या फोडिंनी
डॉक्टरकडे टाकलेला विजयी कटाक्ष ...

पण शेवटी ,
जगावे परी लोणचे रुपी उरावे
हे लक्षात घेऊन
आपले असंख्य तुकडे करून,
लोणचे मसाल्यात , लिंबू रसात , तेलात ,
ठरवून घालवलेला वानप्रस्थाश्रम,
आणि पोळ्या, भाकर्या ब्रेड लोकांचे
मिळालेले आशीर्वाद .

आपल्याकडे सद्ध्या "ग्रीन " च खूप कौतुक करतात ,
नियम करतात , लेक्चर देतात.

पण ग्रॅनी जन्मतःच सर्व शिकून आली ,
आणि तिला कोणी कुठेही बोलवत नाही ...

ती करून दाखवते. बोलत नाही .

Saturday, December 30, 2017

Saving us ?


We are a population that swings between two extremes.  In size, in availability of stuff, and what money can buy.  On one side there is the mobile cycle idliwala, wadapaowallas, and homebased poha-sabudana khichadi morning vendors who sell outside railway platforms.

On the otherside there are those who flaunt and disobey every rule in every book, to reap maximum profits from selling food to those who shell out an equivalent of your months rent, for a ordinary dish presented under false pretences and a fancy name. This is done under a facade of modernity, flouting every law and rule . Most of the time when someone in power benevolently looks the other way .

The middle class types, gingerly holding on to their non nonsense thinking , mind their salaries, their childrens' futures, read about all this, wonder whats going on, and what direction it is going in. 

Sometimes they agonize over their child perhaps being attracted by it all.   



The aimless wandering tiger
reached a peak
and then,
with minimum thought
and maximum excitement
like they show in cartoons,
jumped across a deep valley,
to a peak of another mountain.


He learned
behaviours at the peak,
how to look down,
and got acclimatized to places
unsuitable for tigers,
what with the missing streams,
no dense bushes camouflaging his desires,
and changing mores at the top.

Yes.
Instead of crossing over in the valley,
observing darting deer,
occasionally chasing one,
checking on elephants on the other riverbank
celebrating baths
as he took careful sips on his side.
Then a learning curve
as he trudged up the mountain,
stopping, imbibing, making mistakes,
correcting them,
respecting his environment,
sometimes being the animal he was,
judging other animals
including even bipeds, sometimes.

Today, we are the jumpers,
confused in values and abilities,
and only dedicated to being at the top
in language, abuse, money and quicktime,
with completely lost values.
Some of us are on the incline,
in the woods,
not yet out of them,
but getting there
with RFID's of slog
and qualifications of learnings
around our necks.

It isnt us,
but those who jumped,
that need to be "saved";
remember ?

A generation, that went too fast.

Saturday, December 2, 2017

श्रीखंडाचे मानसशास्त्र ​ ...


पुरीचा अथवा पोळीचा तुकडा श्रीखंडात बुडवून खाणे या सारखे दुसरे सुख नसावे .

पण ....

श्रीखंड बनवण्यासाठी काय काय करावं लागतं , ह्या मागे काहीतरी मानसशास्त्र आहे .  तुम्ही दही असलात तर तुम्हाला ते कळेल .  त्यात आपल्यालाही काहीतरी शिकण्यासारखं  आहे .

तुम्ही म्हणाल श्रीखंडा सारखा सुन्दर पदार्थाचा आस्वाद घेताना हे मानस शास्त्र कुठून आलं ?   काही लोकांना काही कारणास्तव मनोसक्त श्रीखंड खाण वर्ज्य असतं. 

त्यांच्या ह्या कविता लिहिण्यामागे सुद्धा एक मानसशास्त्र असतं   :-)


एका कोमट दुधात
हळूच केलेला चमचा-दोन चमचा शिरकाव ,
पटकन एकजिव होऊन झाकणाखाली लपणे ,
आणि रात्रभर आपले उपदव्याप करून
सकाळी
"मी काहीच केले नाही , मला का विचारता ?"
म्हणत घट्ट दह्याखाली मजेत बसणे .

पण नियती लक्षात ठेवते .

कधीतरी ह्या दह्याला ,
कोशिंबिरी, वडे , इत्यादींमध्ये न घालता
एका पंचात , नाहीतर उशीच्या अभ्र्यात गच्चं बांधून
चक्क टांगलं जातं ,
आणि रात्रभर , आपल्या पूर्व कर्माची फळं भोगत
दह्यातलं सर्व पाणी रागवून निघून जातं ;
कधी कधी एखादा पाटा पण ह्या बांधलेला दह्यावर ठेवला जातो,
जेणेकरून दह्याच्या अश्रूंचा लवलेशही नाहीसा व्हावा .
आणि ह्याला चक्क चक्का म्हणतात ...

प्रत्येकाचे कधीतरी चांगले दिवस येतात ,
त्या प्रमाणे चक्क्यात केशर, इलायची , साखर, पिस्ते
घालून पदार्थ बनतो
आणि खूप कौतुकाचा होतो.

एव्हडं मात्र खरं .
आपण दुसर्यावर केलेले वार, पुढे आयुष्यात आपल्यावर होतात
हे दही समजून चुकतं .

आणि तरीही हे प्रकार अखंड अविरत चालू असतात .
आपल्या आणि दह्याच्या आयुष्यात .....

Tuesday, November 28, 2017

"Survival " of whom ?


Just came across some information on how caviar is made.

As a pucca vegetarian , I had been aware of stuff like caviar being treated as some ultimate thing, but was disgusted to find out how it is made.

Caviar is nothing but the eggs of the Roe fish. It is not as if the Roe lays its eggs somewhere and someone goes for a search and harvests them.  They actually catch these fish, stun them, anesthesize them, do sonographies, and then make incisions in their bodies to extract the eggs.

These are then processed with the addition of salt et al, and packaged to folks who think nothing of paying through their nose to eat them.

This is Darwin's theory of survival of the fittest , in its worst manifestation.   On the other hand, as humans we are not otherwise blameless.  We perform the same on other female humans .

Shame. 


Darwinian excesses.

Kidnapping the Roe.

Stunning it , doing sonographies,
making incisions,
and removing the ovaries,
to process them with salt et al,
so carnivores may flaunt their
exclusive food habits.

Why blame humans.

They not only do this,
making incisions, songraphies,
but kill fertilised eggs
when they are declared female.

Again and again.

That is not Darwinian ,
but grossly patriarchal.

Somewhere , sometimes,
the feeling remains,
that
survival of the fittest
will not hold true for the future.

Sunday, November 26, 2017

आंतरराष्ट्रीय पोळपाट लाटणे ("the best PolpaT-LaatNe in the universe "-D.J Trump)


माझी फेसबुक वरील , मला कधी  न भेटलेली मैत्रीण , विशाखा पर्वते .   अमेरिकेत राहते .  आम्ही दोघी अंगत पंगत ह्या फेसबुक वरील ग्रुप च्या सभासद आहोत .

विशाखाने नुकतेच  एका  पोळपाट लाटण्याचा फोटो पोस्ट केला .   तुम्ही म्हणाल, "त्यात काय मोठं ?"  मोठं हे, की कॅलिफोर्नियातील रेडवूड  लाकडापासून हे पोळपाट ,  अमेरिकन  ,  IT मध्ये काम करणाऱ्या त्यांच्या मित्राने स्वतःच्या हाताने बनवले, आणि त्यांना भेट दिले.

तुम्ही म्हणाल , लाटण्याचे काय ? तर लाटणे , हे तर विशाखाच्या  कोकणातल्या पणजोबानी  फणसाच्या लाकडापासून आपल्या सौभाग्यवतींसाठी बनवले.  पिढीजात लाटणे.

असे हे पोळपाट-लाटणे वापरून पोळ्या /फुलके इत्यादी करणे म्हणजे आंतरराष्ट्रीय सहकाराचे चालते -बोलते-लाटते उदाहरण .  शतकापूर्वीच्या लाकडाचे पोळपाट , आणि शतकापूर्वीचे लाटणे .

मी फेसबुकवर आल्यापासून माझे DP , म्हणजे "उडणारी लाटणेवाली बाई"  कधीही बदलले नाही. आता मी ह्यावर कविता नाही करायची तर कोणी ?


फोटो सौजन्य : विशाखा पर्वते
  उत्तुंग रेडवूडचे रान,
अनेक शतके वसुंधरेने सांभाळलेले वृक्ष,
आणि वय झाल्यामुळे कधीतरी

एखाद्या वृक्षाची मालवलेली प्राणज्योत.

वसुंधरेंच्याच कुशीवरचे ते अचेतन लाकूड ,
कुणा एका आयटीवाल्याने
आपल्या कुशलतेने
मशीनवर ,रांधून, घासून, टोके मारून ,
गोल कापून , आणि कडा
गुळगुळीत करून
​बनवलेला पोळपाट,
आपल्या न दिसणार्या जखमा सहन करत
स्वयंपाकघरात ओट्यावर विचाराधीन आणि काळजीत .

ओट्याच्या खाली कप्य्यात अचानक ऐकू आलेली खडखड ,
विशाखाताईंनी कप्पा उघडून शोधलेले
गडबडीने कारण ,
आणि
एका ​अदृश्य प्रेरणेने बाहेर आलेले
एक लाटणं .

शतक लोटले ,
तरी एक लाकूडच दुसर्या लाकडाचे मन
समजू शकतं .
कोकणातली वाडी ,
तिथल्या आमराई , सुपारी आणि फणसाच्या बागा
आणि खूप पूर्वी अश्याच एका फणसाने
स्वतःची रजोनिवृत्ती समजताच
कामासाठी दिलेलं आपलं लाकूड .
कुणा एका हौशी पणजोबांनी
कौतुकाने पणजीबाईंसाठी बनवलेले
सुंदर लाटणे.

पोळपाट आणि लाटणे भेटणे ,
लाटण्यानें हळुवार पोळपाटावर फिरणे ,
जणू काही अदृश्य जखमांवर
सहानुभूतीचे मलम लावणे.

पोळपाट नव्या उमेदीने तयार ,
आणि एक दिवशी
फुलका लाटता लाटता
कुठंतरी विशाखाला कोणीतरी
पाठीवर कौतुकाची थाप मारल्याचा भास होणे.

फुलका लाटला ,
तव्यावर पडला , आत्मविश्वासाने फुलला .

दूर कुठेतरी एक कोकणातले पणजोबा ,
रेडवूड रानातील एका रेडवूडजोबांच्या
खांद्यावर अदृश्य हात ठेऊन म्हणाले ,
"Wonderful, isn't it !"
आणि रेडवूड आणखीनच ताठ मानेने उभा राहिला,
आणि म्हणाला ,
"आपल्यासारखं , न भांडता , एकत्र काम करायला
सर्व शिकले ,
तर हे जग किती सुंदर होईल , ना ?".....


The Final Cry ....


My cousin Dr Madhuri Gore recently posted this photograph of  what she called the "ultimate remains of a tree"  spotted by her on the Elephant Beach, Havelock Island, The Andamans.

So many of the islands that make up the Andaman Islands,  are full of old ruins of the various activities,  punitive and otherwise , carried out by the British, against Indians fighting for Independence;  like an island (Neil?),  where so called "enemies of state were hung" ,  and the famous Cellular Jail in  Port Blair , where one may still see the torture methods used on prisoners.

It must have been interesting being a tree on one of these islands.  A life longevity akin to those who have lived a simple, disciplined life in consonance with Nature, and then a message to those of us left behind. 


What a life.

Witness to war,
Swarming British, perhaps a few
Japanese across the islands,
punishing Indians
fighting for Independence,
then seeing jails built.

What a life.

The presence since then
of the Indian Navy
and tons of mainland folks
crowding to enjoy the beaches
and history.

And again,
what a Life 

and 
what a Death.

Like the Jarawas*
decimated in their own land,
now only 423,
she lies on the beach,
one more tree ,
greenless, motionless,
shaken to her roots
by not just the earthquake
and tsunamis,
holding out her hands to the Sky,
asking
"what have we become? ,
a insensitive, violent, thoughtless people?"
before destructing to pieces
and flowing into the Deep...

What a Death.




*Jarawas : Native adivasis / indegenous people from the Andamans,  who have inhabited these islands before anyone from the modern  colonising world  landed up there. Excessive thoughtless interference and interaction by the outside world threatens the health of these tribes.

Tuesday, November 7, 2017

Mackerel Moksh!


My young friend Swapneel Prabhu,  belongs to a community which excels in cooking seafood in many traditional ways.    He recently experimented with smoked mackerel , using some traditionl utensils actually meant for other stuff, and described the meal ; in his words ,

"Smoked Mackerel (Bangda), Pomelo (Papanas), Boiled Red Rice (Ukda Tandul), Ambehalad - Tirphal/Teppal Vinaigrette and Sugarcane-Kand Crisps. I flaked the smoked mackerel and mixed in the fish petals with shredded Pomelo segments. The bright, fruity acidity of the Pomelo helped counter and balance the intense, smoky mackerel.
Toasting the plump boiled red rice with a little coconut oil accentuated the nuttiness.
The light Ambehalad (MangoTurmeric) Vinaigrette tied the dish together. The Tirphal/Teppal mellows down the deep earthy flavour of the dark meat in oily fish like Mackerel which can sometimes be bitter and dominating. Kand and Sugarcane Juice crisps completed the plate with their texture and sweetness
."

I am a vegetarian, and have tried and rejected fish in my younger days, because I thought it was grosse to cut up something lying there with eyes open.  However, I can appreciate someone's creative seafood meal efforts.

Swapneel's photo of the smoked Mackerel actually looked like a wry smile, and the imagination went into overdrive.   The title has been copied from Swapneel's comment on the poem.




They say a Mackerelian soul
hovers around
for a while,
convincing itself.

An early world departure
through a fishing net.
A hot smoking with
other dear departeds
in a copper smoker
aided by the tirphalian assists.

Then a final giving of oneself,
through a scrape,
to an asking pomelo
and a beautiful mix,
admired by a plump red rice
enjoying a coconut oil stir.
A mango ginger celebration
to wish the soul
on its onward journey.

A giving of itself
selflessly,
even after being no more.
The satiated human
playing around with sugarcane chips.

The Mackerelian Soul
smiles.

Peace.

It leaves to become one
with the Big Sea.

Saturday, November 4, 2017

Life and Times : Khichadi


Never thought that the humble delicious Khichdi would have its day in the sun.  Around 800 kilos of it is being cooked in Delhi today, by India's celebrity chefs and 500 kilos more in Nagpur by some other celebrity chefs. The humble household khichadi , with its unique quality of empathy  for those eating it (and making it)  has something to say about politics, awards , and herself.

आपल्या नेहमीच्या साध्या सुध्या खिचडीला अचानक प्रसिद्धीच्या झोतात पाहून थक्क व्हायला होतं . युगे युगे बनवली गेलेली खिचडी , दिल्लीच्या दृष्टीक्षेपात आली , तरी तिच्यावर फारसा परिणाम होणार नाही . दिल्लीत ८०० किलो आणि नागपूर मद्ये ५०० किलो खिचडी  बनवली जात्ये आज .  पण राजकारण  हा खिचडीचा नावडता विषय . साधी , गरम, चविष्ट खिचडी , तिच्यात चवी पलीकडेही काहीतरी असतं . घरातल्या लोकांसाठी , मोठा आधार .  तिला राजकारणाबद्दल काय वाटतं , ते वाचा ..

(The original happened in Marathi.  The English version happened to commemorate the fact that the British stole our khichadee, and now call it something else. ....)

Graphic Courtesy CNN-News18

भाताचं आणि डाळीचं एक समीकरण असतं .
शक्यतो भातानी कुठेही एकटं नाही जायचं .
कधी एखादी श्रीमंत लोण्यात गुंग अशी डाळ,
कधी मेथी, पालक लोकांशी
विचारपूर्वक युती केलेली डाळ ;
कधी कधी तर भांडून भांडून
दोन डाळी एकत्र येऊन
अद्रक लसूण टोमॅटोमध्ये रमलेली डाळ;
आणि कधी कधी सात्त्विकतेचा परमोच्च अविष्कार
असलेले साधं वरण .



त्यामुळे जेव्हा काही बाळबोध डाळी ,
शिजतानाच भातात पडू लागल्या ,
आणि बरोबर फोडण्या, कढीपत्ते , जिरेपूड
घेऊन मिसळू लागल्या ,
तेव्हा भात अगदी हुरळून गेला .
अति मसालेदार खाणे,
दमून भागून कुठून तरी येणे ,
पटकन काहीतरी बनवणे भाग पडणे
इत्यादी कारणाने
ह्या "खिचडी " चे उद्घाटन झाले ,
आणि आज तागायत विवध वेळी,
विविध प्रकारात ती देशभर उजळून निघाली .


आपल्याकडे जरा कुठे प्रसिद्धी मिळाली ,
कि राजकारणी लोक कान टवकारतात,
त्यात आपला स्वतःचा फायदा काय होत आहे ते बघतात
आणि आपल्यात त्याला सामील करून घेतात.

तशी खिचडी हुशार . नव्हे, शहाणीच.

तिला भारतीय खास पदार्थ म्हणून संबोधलं जाणार
हे कळताच ,
तिने पापड, कढी , चटणी, लोणचं ,
बटाट्याच्या काचर्या , वगैरे मंडळींना बरोबर घेतले,
आणि सरकारला सुनावले.
"मी एकटीच खास नाही.
माझ्या बरोबरची मंडळी माझे कार्य
अधिकच सुंदर करतात,
आणि मला एकटीला भारताचा खास पदार्थ संबोधून,
कितीतरी रोटी, नान ,पराठा, परोटा , फुलका, इडली , डोसा,
उथप्पा , कोरी रोटी, मंडळींवर अन्याय होईल .
कितीतरी दुग्धजन्य , व इतर गोड पदार्थ डावलले जातील,
आणि भारताच्या खाद्य संस्कृतीत
विभाजकता माजेल.

देशातील राजकारण्यांची हि प्रथा असेल,
माझी नाही .

एखाद्या लहान मुलाने, कामावरून दमून आलेल्या गृहिणीने
अथवा फार भूक नसलेल्या आजी-आजोबांने
मला पुरस्कार दिला,
तर मी तो खाद्यसंस्कृतीचा खरा सन्मान समजीन.
आणि आयुष्यभर आनंदानं जपीन ..


आपल्या देशात , राजकीय पुरस्कार
आज काल जरा काही मनाविरुद्ध झालं
कि परत करतात .
मी त्यातली नाही . मला अवॉर्डवापसी जमत नाही .

प्लीज. मला माझ्या सहकाऱयांबरोबर एकट सोडा .
मी आयुष्यभर करत आले, ते करू दे.
साध्या माणसांना तृप्त करणे, आणि त्यांचे पोटभरणे .
जेणे करून त्यांना विश्रांतीत एक सुंदर
डुलकी लागेल ,
आणि सुखाची स्वप्न दिसतील.

तुम्हा राजकीय लोकांना हे आजपर्यंत जमलं का ?
 Dal and Rice have an Relationship.
Facebook would say , "It's complicated".

The Rice
is not expected to wander around
unaccompanied and unattended.
Sometimes by a Dal,infatuated by butter;
Sometimes , an intelligent coalition
with feungreek and spinach types;
Sometimes, a fighting union
with another dal,
coming to terms in ginger,garlic,
and tomato types;
and most of all,
in a display of Satwikness
of a high order,
A "Sadha Varan" preening in simplicity.

What really had the rice excited
was when the dals
started diving in as it was cooking,
accompanied
by similar actions by kadhipattas, cumin,
turmeric , agitated in ghee.

An overeaten spicy meal,
returning hungry andd tired from someplace,
and even suddenly having to make
a quick meal,
and Khichadi came into its own
Acche Din
across the country.

However, she suddenly got co-opted
as a country brand food
by the politicians,
who had their ears glued
to the potholed ground.

But Khichadi was smart.

She gathered together her team
of Papads, Kadhi, Chatni, Pickle,
GHee, and Batatyaachyaa Kachrya,
and actually told the government
what she thought.

"I am not special by myself.
All these folks here,
make my life beautiful,
and by branding me,
you are being unjust to my colleagues
Roti, Naan, Paratha, Parota , Fulkas,
Idlis, Dosas, Uthappas, Koro Roti,
and several dairy based special foods.
This will cause grevious division
in the Federation of Indian Foods.

This may be acceptable in politics,
but not by me.

IF I am honored with a prize
by a small child,
or a woman,
tired and back from work,
or grandparents ,
just wanting a one pot simple meal
I will be honored
and will guard the honor
all my life.

In this country,
if something does not agree
with someone,
they return the award.

That is not me.
I do not do award wapasi.

Just leave me alone
with my associates,
to do what I have always done.
To make ordinary folks happy
and satisfied with a meal;
perhaps satiated enough
to take a small nap
and see dreams of a happy future.

Have you politicians even managed
to succeed at that ?

Tuesday, October 24, 2017

पदर पदर परि शेवटी ......


फेसबुक वरील  महाराष्ट्रीय खाद्य संस्कृतीशी निगडीत  , "अंगत पंगत " असा ग्रुप आहे .  दिवाळी निमित्त अनेकांनी फराळाशी संबंधित पोस्ट्स लिहिल्या आणि फोटो टाकले .

उमा कुलकर्णी नाईक यांनी  विवध पदर वाल्या कारंज्यांचा एक सुंदर फोटो टाकला , आणि  शिवाय , खुसखुशीत आणि चविष्ट  करंज्यांबद्दल, आजींच्या कडून ऊसफूर्त शाबासकी मिळवली.

उमाताईंचे खूप अभिनंदन .

 असे पदर बघितले कि मग कविता सुचतात .   अशीच एक ....




दीपावलीच्या सागरातले
असंख्य पदरवाले शिंपले जणू
पदर पदर घट्ट धरून

आतल्या बच्चा मोत्याला सांभाळत.

हे ऑईस्टर शिंपले

नवीन मोत्यासारख्या तेजपुंज जीवाला
जगातील
भांडणं , दुःख , हेवेदावे , खुन्नस ,
आणि एकटेपणाच्या त्रासापासून
दूर ठेवणारे पदर;
जागतिक तापमानवाढ,
आणि त्याच्या वाढीला उत्तेजन देणार्या
ट्रंम्पासुरा पासून दूर ठेवणारे पदर;
स्वार्थी , नद्यानचे गटार करणाऱ्या मानवापासून
दूर ठेणारे पदर ,
आणि
जनावरांना छळणाऱ्या मानवापासून दूर ठेवणारे पदर .

आणि मग ह्या दिवाळीत ,
नाजूकपणे पदरामागून डोकावणारे
सारण बाळ ,
सर्वांना शुभेच्छा देऊन आनंदित करणारे
सारणबाळ ,
आणि एका आईने कौतुकमिश्रित प्रेमाने
एक तुकडा मोडून आपल्या मुलीला देणे ,
आपण स्वतः घेणे ,
आणि सुंदर खुसखुशीत आस्वाद घेणे .

इतक्या सर्व पदरातून बाहेर पडणं सोपं नसतं .
आणि सारणबाळाला समजतं , की
आपल्यासाठी श्रम घेणारे खूप आहेत .
त्यांच्या चिरोटे मंडळींचे विशेष कौतुक.
दोन्ही चिवड्यांवर विशेष जबाबदारी.
ज्येष्ठतेमुळे लाडूंवर उत्तरदायित्व,
आणि मग सर्व फराळ मंडळी
खास दिवाळी निमित्त प्लेटींमध्ये विराजमान होतात.

खास मोत्यासारख्या बाळाचे
सोनेरी दिवस ,
आणि दिवाळीनिमित्त एका वेगळ्या जगाची ओळख .


Tuesday, September 26, 2017

On being an icecream in Budapest.....


 My friend Vidya Vartak Joshi recently posted fotos of icecreams she enjoyed in Budapest, Hungary.

What was special about these icecreams was that , unlike cones which are generally burdened under several random scoops of icecream, these were sculpted like roses.   These edible works of art clearly needed to be highlighted. Beautiful, delicious, in several colors and in various shades of the same primary color.

What had not changed, was the fact that they , like all ice creams around the world,  melted.

Never mind. They deserved, what else, a poem !



Born of a great churning,
sometimes in a pot,
and sometimes,
internally in a
refrigerated mind,
she abhored it,
when she was presented to
greedy folks
in scoops ,
loaded on top of each other,
and she pined and hungered
for a Beautiful Life.

It is in the fitness of
fragrant things
that she should be
presented
at the Ice-Cream Debutante Ball
in a flared rose tinted outfit,
with ice cold whorls
emanating from a
very ordinary cone.

She understands
that though
this is the Beautiful Life,
it is more important
to have a Beautiful Mind,
that learns to rationalise
how momentary life is,
and that it is OK
to melt and cry.

Saturday, September 23, 2017

Yum and Powerful


My friend Deepak Amembal, always enjoys his food. More so if it is a dessert designed to make his sugar and calorie-counting  friends drool.

He recently visited a place called  Millenium Harbour in London,  (It says it is a Gym), and  posted this decadent picture of blackberries and blueberries , under a canopy of custard, with a brownie kind of victoriously perched on top.

Those who are permitted by fate to eat this, do. Others, make poems.

  It's the victory of white sugar
and cocoa
over natural fructose

of the black and blue berries.

Some say its the ability
of the berries to stand up to
slathers of custard
victorious in repose.

Scholars of current history,
Presidents, and utterances,
might mention
the rise of the brown
over the black and creamy white.

History and interpretations be damned.
The only winner are the taste buds.
Dig in .

Saturday, August 26, 2017

And the Lord watches ....


My friend Deepak Amembal posts interesting pictures from around the city, and this one was posted during the ongoing Ganesh festival.

A contrast on the streets of Mumbai.

Hordes of youth, in some kind of representative tshirts, jeans and shoes , who sit idly on walls,  having spent an entire morning dancing wildly ,  with contortions  to some disgusting filmy electronic loud music which has nothing to do with the Lord; the group sponsored by some big political person.

And a lady worker, busy lugging her voluminous load around, carrying all of societies dirt and left overs  to some dump, so that the Lord may be welcomed somewhere in a cleaner environment.  Beast of burden, she recycles the plastic and paper waste from trash, by lugging it someplace to sell it.  Her work is her worship of the Lord. And she does her work impervious to the crass celebrations around her.

Both get paid.  That is the strangest thing.


Some,
think they serve the Lord,
in Tshirts bearing HIS name ,
jeans and shoes,
whiling away time on walls
when they are
not twisting their bodies
in tune
to some disgusting song;
perhaps they get paid.

And some,
regardless of the Day,
always serve the Lord,
by being dedicated to
their daily work,
transporting the trash
of society to dumps.
The Lord must be made welcome
in a clean place.
And perhaps, she gets paid too.

It is clear who the Lord prefers.

Sunday, August 20, 2017

The Bhakri Star


If there was a field called Food  Art (and if there is one, I am not aware ), my friend Swapneel Prabhu from the "Angat Pangat : Rediscovering Traditional Maharashtrian Cuisine" Group on Facebook , would probably be on the teaching faculty.

After a successful effort at making Bhakri under his Mom's guidance,  it translated into him designing what he calls a Tapas platter comprising of, in his words,  Jwarichi/Jondhlyachi (Sorghum) Bhakri.
Bajrichi (Pearl Millet) Bhakri, Nachnichi (Finger Millet) Bhakri, Shepu Thecha (A hand pounded pesto-like mix of lightly charred green chillies ,garlic and   some dill for a fragrant burst and finished  with a generous squeeze of lime). This turned out to be the pièce de résistance of the meal.
Then a Metkut Gojju (is there a Marathi name for this Metkut and curd preparation?), Limbaacha Loncha (sweet-sour-spicy lime pickle), Loni (White Butter)  and  Gul (Jaggery).


And finally some white onion. 


Dont know about the Tapas, but this has to be the most  studded  bhakri star to have been sighted in recent times.

How come ? Read on .   First in the language of the Bhakri, and then, in the language of the Queen !



आंबाविरहित आंब्याची डाळ , म्हणे हमस ,
आणि आमच्या सुशीलाची आठवण काढत
सूशी सुशी म्हणत
कशात कशात गुंडाळलेले भात प्रकार ...

आपल्याकडील समृद्ध खाद्यसंस्कृती
आणि हे काय "
असा कोणीतरी म्हटलं
आणि अचानक
भाजलेली भाकरी पापुद्र्याचा 

आ वासून बघतच राहिली....

एक गडद निळ्या, नव्हे,
जवळ जवळ काळ्याच प्लेट वर
ज्वारी, बाजरी आणि नाचणी भाकरी
तुकड्यांनी धरलेला चांदण्यातला फेर ,
मध्यभागी दह्याच्या प्रेमात आकंठ बुडलेले मेतकूट ,
आणि बाजूनी चमकत चमकत
लसणा वर जळणाऱ्या मिरच्यांचा
थोड्या शेपूंना सहन करत ठेचा ,
आपले थंड व्यक्तिमत्व पाझळत भारदस्त लोणी ,
खाराच्या आहारी गेलेले लिंबू
आणि ठामपणे आपला कडकपणा दाखवत गूळ .

भाकर्याना काहीतरी राहून गेलाय असं वाटलं
आणि तेवढ्यात
युद्धावरून विजयी,
पण खर्या योध्याच्या खुणा दाखवत
हाताने फोडलेला सफेद कांदा ,
विश्रांतीला हजर .

'टपस ' वगैरे माहित नाही ,
पण तपास करून सुद्धा
इतके सुंदर चांदणी सापडायची नाही .
 The age old Amba Dal
with sour overtures of kairi
now being bossed over by Hummus,
the beauteous Susheela,
being made fun of
by rice wraps masquerading as Sushi.

"What has our traditional food culture
been reduced to?"
a sudden overheard comment,
and a Bhakri, unbelieving,
sits gaping,
its layers wide open and steaming...

Then the appearance of a
dark black china plate ,
and strips of
jowar, bajra and ragi bhakris
in star formation,
twinkling
at the metkut in the centre
in raptures over a welcoming dahi;
a chilly burning in rage
at the garlics
paying attention to the dill;
an old style butter
playing "exclusive" in the midst
of the newbies;
a lemon, winking at being
amidst all the flowing spices,
and in direct challenge to the
tough acting butter,
a stodgy piece of jaggery,
old style sweetness.

The bhakri star,
searching for the X-factor,
and suddenly rejoicing
at the arrival
of a white onion,
nursing its wounds,
having been smashed by
a greedy human fist.

They all shine together
in tasty culinary support
of the bhakris.

You wouldn't find search a star
if you searched for it
anywhere in the world.....!

Thursday, August 17, 2017

The best quilt in the Universe!!!!!


My friend Peggy Pearl Zambory from Minneapolis, is a prolific published blogger , and recently put up a post on FB , showing a lovely quilt her mother-in-law made and gifted her . (My mother-in-law had gifted us one too, like 42 years ago. ; i guess all nice folks get gifted quilts ! ....)

Somehow the pattern of the quilt, and the  choice of color, , brought to my mind, some issues, that are actually burning issues of the day , in these troubled times. 

It also told me how we should treasure the quilts we have !



The dark grey of winter,
the spring of red flowers,
amidst the green,

the peacocks and birds of summer,
all mixed up
supporting each other firmly,
connected so well by lines,
and forming a protective cover
for silk cotton newborn fibres
mixing with some fun foam.

The quilt is a need
for all seasons
and older Moms realize that;
at a time
when some "elders",
having never experienced
the beauty of unity,
try to cut up the squares
and divide the pieces
on the basis of color.

Friday, July 14, 2017

ग्वाकमोले बन गया पिठलं !


फेसबुकवरील माझा मित्र अरित्र दास  याने नुकतेच एक आवोकाडो  विकत आणून , त्याचा ग्वाकमोले नावाचा पदार्थ बनवायचा यशस्वी प्रयत्न केला . आनंदाच्या भरात फोटो काढला  आणि फेसबुकी टाकला .   गोंधळ एव्हडाच की ह्या सर्व प्रयत्नात फोटोमध्ये हिरवा रंग पिवळा दिसू लागला .

चरित्र दास ने मग "ग्वाकमोले  पिठलं" म्हणून  ह्या पदार्थाचे नामकरण केले .

मला उगीचच ग्वाकामोले साठी वाईट वाटलं .  प्रेसिडेंट म्हणावं आणि ओबामा च्या ऐवजी ट्रम्प ने समोर यावं असं थोडंसं झालं .

वाचा .....

  अवोकाडो परिवारात
तसं सर्वांना खूप "कडक " शिस्तीत
वागावं लागे .

बाहेरच्या जगात पदार्पण कारण्यासाठीसुद्धा
अवोकाडोच्या देठाची परीक्षा;
मऊ किती, फळाच्या देठाशी रंग कसा ,
वगैरे तपासण्या .

असच एक फळ अचानक अरित्राच्या हाती लागले,
आणि अगदी प्रचलित पद्धतीप्रमाणे
एक मोठे बीज काढून
आतला गर हाती आला .

एखाद्या आळणी देशात स्वाभाविकपणे भेट द्यावी
असं ह्या घरात पडायला
तिखट मिरच्यांचे आणि मवाळ टोमॅटोचे आगमन ,
आणि मीठ , साखर, इत्यादींचा दुजोरा .
आपल्या मूळच्या देशातल्या
"ओले ओले !" च्या ऐवजी
"आले आले !" म्हणत ग्वाकमोले बाईंचे पदार्पण.

मग कोणीतरी येऊन फोटो काढणे
फेसबुकवर टाकणे
आणि त्यांना ग्वाकमोले पिठलं संबोधणे ...

"Mi nombre no es pithla"
Mi nombre es Senorita Guacamole! "
अरित्र, तुला मेतकूट म्हटलं तर चालेल का ?




ह्यावरअरित्र ने उत्तर दिलं , "चालेल!" !!!



Sunday, June 4, 2017

पाषाण उवाच ....


आपल्याकडे जुन्या वस्तू टाकून, सोसासोसाने  नवीन उपकरण घेण्याची पद्धत रूढ झाली आहे .  ब्लेंडर, फूड प्रोसेसर वगैरे याचा खूपच वापर आपल्याकडे  मोठ्या शहरातून होतो. जस, "मला पाट्यावर वाटता येत नाही ", तसच, "मला काठीने तारेवर कपडे वाळत टाकता येत नाहीत " असे पदोपदी ऐकण्यात येतं .

अश्या वेळी , मेलबोर्न मधली माझी मैत्रीण सौ. शुभदा गोखले , तिचे जितके कौतुक करावे तितके थोडेच !  एक मोठे जातं , एक छोटं , दोन खलबत्ते, एक पाटावरवंटा , ह्या गोष्टींचा नियमित वापर असतो. सोबत विजेची उपकरणे असतात , तरी पण पाट्यावर वाटलेली चटणी , डाळ , आणि रवीने घुसळलेलं ताक, वेगळंच !

माझ्या माहितीप्रमाणे इंग्लंड मधली माझी मैत्रीण , सौ प्रीती देव यांच्या कडे ही अशीच उपकरणे आहेत . (त्यांच्या कडे कोळश्याची  जुन्या पद्धतीची शेगडी पण आहे )

एका मेलबोरनी सकाळी मागील दारी बसलेल्या ह्या मंडळींसाठी हि कविता ...




सगळे दगड दगड जमले
कि एखाद्या गावचे
सगळे लोक जमल्यासारखं वाटतं .

मागील दारी कट्ट्यावरची फरशी ,
आपल्या सख्यासहेल्यांना घट्ट धरून,
पिढ्या पिढयांचे ओझं पेलवत ,
आणि तरीही काहीही कुरकुर ना करता गप्प ...

एखाद्या द्वाड मुलासारखे दोन्ही खलबत्ते ,
इतके सुदृढ
कि त्यांना बत्त्यांनी ठोकलं ,
तरी खाली पोतं ठेऊन ठोकावे लागतं ,
नाहीतर फारशी तुटते;
आयुष्यभर दणके खात ,
स्वतः मसाले, लसूण चटण्या , दाण्याच्या चटण्या
यांच्याशी चकाट्या पिटत वेळ घालवणे
हे परम ध्येय.

ह्या उलट पाटा .
सौंदर्य वैगैरे चेहर्यावर नसतं ,
आपल्या कर्मात असतं , अश्या ठाम मताचा.
चेहर्यावर जितके व्रण, तितकं काम उत्कृष्ट.
बरोबर वरवंटा.
​एकीकडे बारश्यात सजून पाळण्याभोवती फिरणे,
तर इकडे रोज ,
पाट्यावर आरामात पहुडलेल्या
मिरच्या मीठ, कोथिंबीर, खोबरं प्रभूतींना
ओंजारून गोंजारून
निवडणुकीत हरवल्यासारखे चिरडणे.
कधीतरी डाळी आणि कैर्या लोकं
पण अनुभव घायला येतात.

दळून पूड कशी करावी ,
ह्याचा आदर्श म्हणजे जातं .
दोन गोलाकार दगडांमध्ये थोडे थोडे धान्य टाकून,
मैत्रिणीबरोबर दांडा धरून ,
फिरवलेला वरचा दगड ,
वेळीप्रसंगी दगडाच्या डोळ्यातही ऐकून पाणी येईल
आणि ते पुसायला फिरणे थांबेल,
अश्या गायलेल्या सुंदर ओव्या,
आणि ऐकत ऐकत एका मऊ जुन्या साडीवर
खाली कौतुकाने पडणारे पीठ .

​एका सुंदर सकाळी ,
नरकचतुर्दशीच्या दिवशी लौकर अंघोळी करून ​
जणू सकाळ्ळच्या उन्हात जणू
बसलेली ही सर्व मंडळी.

उलट्या ऋतूंच्या देशात असली म्हणून काय झालं?
एकत्र जमली कि तोच दसरा आणि तीच दिवाळी ....

Saturday, June 3, 2017

A Cabbage Life


One of my friends on a certain Facebook Group dedicated to Traditional Maharashtrian Cuisine posted a query pertaining to various ways people cooked cabbage.   There was a huge response.

It just occurred to me that if I was a cabbage, I would have been totally overcome.

It also occurred to me that as a cabbage , I would have something to say.

 Like everyone else , on FB .

I first said it in Marathi, and then in English.   Read.....




जन्मानी ब्रासिका ओलेराचिया,
पण लाडाने कोबी हे नाव ;
चार चौघान सारखे बालपण ,
आपले एक एक हिरवे कौशल्य उलगडत
मिरच्या कढीपत्ते आणि मोहरी मंडळींबरोबर
हसत खेळत , त्यांचे तडतडण ऐकत
घालवलेला वेळ.

आणि मग किशोर वयात
बदललेली दृष्टी ;
पाणी पियुन तर्रर्र झालेल्या डाळी ,
रंगेल टोमॅटो ,
दिसायला लहान पण तिखट वृत्तीचे आले ;
"फेर अँड लव्हली असोत आम्ही " असे म्हणत
जणू किसून धावत येऊन पडणारे खोबरं ,
"अहो थांबा की!" म्हणत धापा टाकत येणारी कोथिम्बीर ,
आणि कधी कधी तर
सर्वत्र आपला वावर कसा असतो हे दाखवत
ठामपणे आत पडणारे बेसन .

आज काळ परदेशी मेकअप आल्यापासून
कोबी स्वतःला पुनश्च ब्रासिका ओलेराचिया समजून
मॅगी मसाला ए मॅजिक लावायला शिकलीये .

पण खरं विचारलात तर
तिचा आवडता प्रकार म्हणजे
चिरून, मीठ साखर दाण्याचे कूट
कोथिंबीर मिरची घालून
लिंबू पिळून ,
वरून कढीपता हिंगाची फोडणी घालणे
आणि सटात आरामात चिंब भिजून राहणे .
आणि शंकर महादेवन सांग गुणगुणणे :
"या रिमझिम झिलमिल लिंबू धारा तनमन फुलवून 

जाती
सहवास तुझा मधुमास हिंगाचा गंध सुखाचा हाती
हा धुंद फॅन चा वारा, हा कोवळा शहारा
उजळून रंग आले, स्वच्छंद प्रीतीचे
चिंब भिजलेले, रूप सजलेले
बरसुनी आले रंग प्रीतीचे... "
Born Brassica Oleracea,
but called Cabbage;
a childhood like all others
in India,
opening up each layer
of her being,
as she enjoyed fooling around with
chillies, kadhipatta
and angry mustard seeds.

And then a teenage
that changed everything;
Some dals ,
redolent and reeling with
the imbibed water,
casanova tomatoes,
spicy and crushing gingers,
and the Fair and Lovely grated coconut
rushing it,
followed by a
breathless set of coriander leaves.
And always,
some besan,
trying to add itself out of sheer habit .

These days, Brassica Oleracea,
has taken to adorning herself
with foreign makeup
like Maggi Masala-e-Magic.

But if you really want to know
what she loves,
it is to get together with
salt, sugar, chillies,
crushed roasted groundnuts,
coriander and lemon juice,
rejoicing under the onslaught
of a terrific hing kadhipatta tadka,
and enjoy the wet season
in a bowl,
humming Shankar Mahadevan's Song,
slightly modified :
 
"या रिमझिम झिलमिल लिंबू धारा तनमन फुलवून जाती
सहवास तुझा मधुमास हिंगाचा गंध सुखाचा हाती
हा धुंद फॅन चा वारा, हा कोवळा शहारा
उजळून रंग आले, स्वच्छंद प्रीतीचे
चिंब भिजलेले, रूप सजलेले
बरसुनी आले रंग प्रीतीचे... "
 

Monday, May 22, 2017

A Jilebi Philosophy


My friend , Prachee Gokhale  from New Zealand, recently decided to make Jilebis. This involves passing some fermented viscous dough through a small aperture (like that of a squeeze bottle) , and have it falling in artistic spirals , into hot oil; the fried designs are then immersed in sugar syrup and they emerge as jilebis, usually greatly loved by everyone.

Sometimes, the designs are different, not in perfect circle spirals, but in random shapes. There is no difference in taste. At all.  But entire generations grow up, thinking that circular spirals is the only perfect way of making jilebis.  And sometimes , this kind of thinking pervades life.

Think again.  I did and came up with something these  jilebis teach us.  (A little bit of deeper thinking, had me recalling  spiral structures and DNA.  Never mind. I am sure Watson and Crick did not have jilebis in mind. )

Read on to understand why......



Thoughts fer̥menting
with a bit, nay, a lot of help
from those with a

sour mentality,
and a sudden outpouring
into hot oil
through a small aperture.

Sometimes
the design is mixed up,
unique, misshapen, broken
and sometimes ,
a thing of beauty,
all wrapped up in its own curves.

The sugar syrup, like life,
doesn't differentiate.

It makes them all equally sweet .

It clearly, knows,
something,
we humans do not.






Wednesday, April 26, 2017

Caramelized Lives....



My friend Deepak Amembal has an amazing wanderlust, which he shares with his motorcycle and his car. Currently driving through Goa, he has been posting wonderful scenic photos, and recently posted one  of a caramel custard,  which he probably devoured minutes after clicking it.

Carmelization of sugar has fascinated me. When many experiments in cooking have ended in an unavoidable caramelization of sugar where none was expected,  it is nice to look at a dish where sugar was deliberately caramelized.

Naturally , I saw a political message in all this. There are no free desserts in life.....


There is egg white
and flour white
and sugar white.


But the attraction here
is the golden brown caramel,
a result of sugar
throwing caution
to the winds,
and burning up a brown storm,
before all the whites
pour in.

A piece, slightly shaky,
as if on tenterhooks
as someone spoons a piece.

Unlike in the biped world,
peace reigns in a multi color
caramel custard world,
where the custard simply accepts,
that she would be nowhere
without the caramel .

Something Trump needs to know
as he digs into
his own caramel custard
in Florida.

Thursday, April 13, 2017

Mind Calls....

 
When you live away from your folks in another country, and sometimes memories come flooding in,  it is comforting to look at old photos which you took. 
 
 My friend Preeti Deo who lives near London, recently posted this wonderful capture of doors and windows "that speak" , which she clicked at Jalna , her native place in India. 
 
For some reason,  this photograph spoke volumes to me. Mostly about closed minds, slowly making and effort to open up, and how we must do our bit to help. A burning question today, where mental health issues are being addressed.
 
A poem in Marathi was the immediate result. I did an English version later.
 
 
(photo courtesy Preeti Deo)
 
मनाचे कप्पे .

काहींच्या मनाचे कप्पे
तुमच्यापासून
त्या निळ्या दरवाज्यासारखे बंद असतात;
आतल्या आत , कधीकधी
अनागोंदी , अव्यवस्था , आणि गोंधळ ,
आणि मग अचानक कधीतरी
मनातली एक अर्धवट खिडकी उघडू पहाते;
एक मूक निशब्द आर्त हाक असते,
आणि मदतीसाठी खिडकीतून बाहेर धरलेला
अदृश्य हात असतो .

आपण तो पकडायचा असतो,
आणि खिडकीच्या आतल्या मनाशी संवाद साधायचा असतो
जेणेकरून
आतला गोंधळ व अनागोंदी ,
आटोक्यात येईल .

यश येईल
जेव्हा खिडकी सोडून
मन आपले सर्वात मोठे मनोद्वार
उत्साहाने उघडून
आपल्याशी संवाद साधेल.
मग आपल्याला कितीही उंच चढावं लागलं
तरी चालेल .

मनातल्या मनात जगायचा नसतं;
पण जगाशी संवाद साधून श्रीमंत व्हायचं असतं ​.....
 Some minds,
perhaps loaded to the brim
with brownian thought motion,
confusion and chaos,
keep themselves shut from you,
like the blue door;
suddenly , at some point,
a mind window opens,
like a silent scream ,
holding out an invisible hand
for help.

It is ours to hold it,
comfort it, and talk to it,
so as to reduce
the chaos and confusion inside.

Perhaps the mind will learn,
communicate, and perhaps,
open up the biggest door it has.
It is up to us ,
to rush in there to help.
It does not matter
how high one has to climb.

Looking inward is not living.
And holding a dialogue
with the world around you,
enriches you immeasurably.

Friday, March 3, 2017

On being an Appe Patra.... एका आप्पे पात्राची कहाणी ​


I came to Appe Patrams fairly late in life. And I thought they were such nifty stuff. Unlike idlies, the Appe excelled in a taste of their own, despite an inviting chutney lying alongside with come hither looks.

They offer themselves to a multitude of uses, such as making non-fried sabudana wadas, and udid wadas meant to function later as dahi wadas .

I thought it was time to celebrate them . The Appe Patra, that is....

The poem happened first in Marathi, thanks to my friend Vidya  posting a query on FB.  The English version was done later , for my non Marathi friends.




नाही तवा, नाही कढई ,
न्हवतो मी कधीच 'वोक' ;
कोणीतरी म्हणालं
"स्टोव्ह टॉप मफीन पॅन ",
किती मजेशीर असतात न लोकं .

जगात कितीतरी वस्तूंच्या सूक्ष्म प्रतिकृती दिसतात .
फोने टेबलावरून खिश्यात आले,
संभाषणे तोंडावरून संगणकावर आली ,
महत्वाचे चे कागद अल्मिर्यातून
खिशातल्या हार्ड डिस्कवर ;
वाक्यांशातून स्वर काढून सूक्ष्मीकरण केल्याने
आता तुम्ही पाच ते सहा अक्षरात
जमिनीवर गडाबडा लोळू शकता ,
नाहीतर ३ अक्षरात जोर जोरात हसू शकता .

आणि म्हणूनच इडलीचे प्रगत सुक्ष्मीकरण
करण्याचा प्रस्ताव आला ,
तेवहा मी हात वर केला !

मला नाही लागत वाफा , आणि वेगवेगळी भांडी .
इडलीच्या आंबलेल्या आयुष्यात ,
थोडा कांदा , मिरची, आले, कोथिंबीर , मीठ, मिरे
यांचे योगदान मोठे ;
एखादा लहान चमचा तेल तूप घालून,
चमचा चमचा बनवलेले खमंग मिश्रण घातले,
आणि वर घुमटाकृती झाकण ठेवले
कि केवळ माझ्या आत्मविश्वासाच्या बळावर
आप्प्याचं आयुष्य मार्गी लागतं .
एका बाजूच सोन झालं ,
कि पलटून दुसरी बाजू खाली,
आणि जगात पदार्पण करायच्या आधी,
थोडा आजूबाजूनी तेलतुपाचा मेकअप .

कसं असतं ,
एखादी गोष्ट छान दिसली की
सर्व लोक त्याचे अनुकरण करतात .

आजकाल साबुदाणा मंडळी
माझ्याकडे येऊन उपासाचे आप्पे करतात
आणि परवाच कोणीतरी उडदाचे ही वडे केले,
आणि दह्यात पडताच दही धन्य झालं ...

पण कुठल्याही यशस्वी माणसाच्या मागे जशी
एक खमकी हुशार बाई असते ,
तसं माझ्या दुसर्या बाजूस
थेट विस्तवाशी दोन हात करणारा
प्रसंगी डाग पडणारा
खालचा पृष्ठभाग आहे.

इतके सगळं ऐकून
तुम्हाला वाटेल
मी निवडणुकीला उभा आहे.

छे हो! मला तर सगळ्यांनी कायमचे निवडून दिले आहे !
Not a griddle, or a pan,
neither was ever a Wok;
And then
someone in fun,
called me
a Stove Top Muffin Pan.

Yikes.

So many things
have been miniaturized,
in our world.
Hefty phones, from tables into pockets,
Chats from mouths, to computers ;
Important papers from
filing cabinets
to harddisks in pockets;
In an acrimonized world,
you can roll in
uncontrolled mirth on the floor
in 5-6 letters,
and laugh out loud in 3 .

And so when Idliees were the
subject of miniaturizing,
I put my hand up!

Don't need steam,
or numerous utensils.
A fermented Idli Life,
enriched immeasurably
by the onions, mirchies,
ginger, salt and pepper....

A small half spoon of oil/ghee ,
and spoonfulls of mixture,
in the spaces so meant,
now covered with a lid.
Powered by my confidence,
a side cooked golden,
and now turned,
with a bit of ghee/oil,
sliding down the sides,
and the Appe's are set
to face what Life has in store.

Imitation is the best form
of flattery in the Appe world.
I've been doing sabudana appes,
and then someone made udid dal appes,
actively craved by a waiting dahi .

Yes.
Just like behind every man
is a successful firm woman,
I have behind me,
a surface,
that deals with fire and flames 
on a daily baisis,
and comes out with flying dark colors.

You might think
I am campaigning for an election.

No. For the simple reason,
that everyone has already selected me
for Life! 

Tuesday, February 21, 2017

Carrotnama गाजरनामा


My friend , Prachee Gokhale of New Zealand, makes excellent wadis , combining various vegetables, with milk, coconut, sugar, utilising natural color of the vegetables.

 From a ravishing dark pink beetroot wadis, to some sophisticated colorless almond wonders,  to these difficult-to-guess carrot wadis , I have had a fun time, giving "a life" to her creations.

Sometimes, being the age I am,  I cannot resist connecting them to recent events in the world. 

You may read her original post here

The poem was originally written in Marathi. Then an English version happened . Posting both.

All photographs by Prachee Gokhale.



सुंदर, शेलाटी, ताजी, गुलाबी
गाजरं (तुम्हाला काय वाटलं , मुलगी?)
घरी येतात,
तेव्हा भविष्यात काय आहे
ह्याची त्यांना कल्पना नसते .

कधी नुसतीच गाजरे , लांब तुकडे करून,
चाट मसाला, लिंबू मीठ आलंकृत;
कधी तुकडे करून, मटार फ्लावर प्रभुतींबरोबर
लोणचे मसाल्यात लांब पल्ल्याचा प्रवास ;
मग कधीतरी हलक्या हातांनी दाण्याचा कूट , मीठ मिरची
आणि लिंबू
यांच्या बरोबर मिळून ताटातल्या भाजीला शह;
आणि कधी तरी गाजरानची दिवाळी आल्यासारखं
साजूक तूप, दूध, साखर , बेदाणे , पिस्ते
यांच्या सह शिजून , मधुर हलवा.
गाजरा आपला सुंदर रंग टिकवून असते .

मग अचानक कधीतरी
खवा, नारळ मंडळींबरोबर एकरूप होणे ,
कढईचे चटके एकत्र सहन करणे ,
शेवटी , "आम्ही नाही जा !"
म्हणत कढई च्या मध्यावर गोळा होणे ,
पुन्हा केशर पिस्त्यांचा सहवास ,
आणि कल्पना येणार नाही
अश्या फिक्कट रंगात वडी रूपात अवतीर्ण होणे.

आपला रंग कोणता हि असो,
आपले स्वतःचे चांगले गुण त्यावर अवलंबून नसतात .
इतर रंगांच्या पदार्थांशी मिळत जुळत घेणे ,
शेवटी अगदी अनोळखी रंग होणार असला
तरी आनंदाने त्यात सहभागी होणे,
आणि कुठल्याही रंगाचं, आकाराचं, मापाचं
कोणीही येऊन भेटलं तर त्याचा आदर करून
आपलंसं करणं.

हे माणसांचं नाही
तर गाजरांचं आयुष्यवर्णन.

अजून आपण शिकलो नाही.

गोरे चांगले, सावळे वाईट ,
पैसे दिसले कि स्वतःचेच डोळे पटकन बंद ,
आपल्या पेक्षा वेगळे म्हणजे शत्रू,
आणि काय तर म्हणे,
"मेक अस ग्रेट अगेन !"
अस म्हणून एक माणूस निवडून येतो
आणि जगच उलटे पालटे करतो.

कधी कधी वाटत ,
गाजरांच जग बरं .
 Beautiful, statuesque, fresh
pink carrots
(and you thought "girls" ?)
coming home,
have no clue
as to what awaits them in the future.

Sometimes, long pieces
adorned with chatmasaalaa ,
salt and lemon;
sometimes mixed up with
carrot and cauliflower types
in pickle masallas;
sometimes, just grated ,
and lightly mixed with
roasted peanuts, salt ,
chillies, and lemon,
holding their own
versus the cooked veggies;
and finally,
and almost Divali like celebration
in a carrot world,
with ghee, milk, dry fruits and sugar,
a dream in pink !

And then, suddenly one day,
a getting together
with evaporated milk, coconut
and sugar,
and a gamboling in the hot
singeing pan,
and a final leaving
to congregate in a ball.
A dry fruit magic ,
and a final emergence
in wadis of an unbelievable color.

One's good qualities,
are not dependent on one's color.
Being friendly with other colors,
participating avidly in things
which finally change one's
own color,
and showing respect and love
to anyone
of any color, shape, or size
that crosses one's path...

Describes, not a human life,
but that of a carrot.

We have not yet learnt.

White is always right, dark is wrong,
a quick blinding
by the advent of cash,
and anyone not like us,
is an enemy, against us;
Some guy espouses this,
says
"make us great again !"
wins an election,
and turns the world on its head.

Very clearly, one yearns for a carrot life .  

Sunday, February 12, 2017

Life according to Aluwadis-Collocassia Rolls अळूवड्यांची शिकवण


Aluwadis , or Coloccassia Rolls are widely made in Western India, and called by different names, and look like the picture on the left below;  layers of Besan smeared on leaves, layered , rolled up, steamed, cooled, cut into rolls, fried and enjoyed.

Then there is another School of making Aluwadis , similar to Wadis made with Coriander leaves, Methi etc; involving chopping leaves fine, and mixing them in besan, spicing them , steaming , cooling, cutting and frying.

A fine distinction very clear to me, is the predominant role of the leaves in the first recipe, and that of Besan in the second.

We ignore the aesthetic aspects for the moment. The taste is what matters.

Which has a lesson for all of us humans . A philosophy of living, as it were.  Read on......


वर्षानुवर्षे चिखलात दाटीदाटीने
आपल्या जांभळ्या देठानवर
दिमाखाने मोठाली हिरवी पाने सांभाळत
घालवलेले दिवस ,
आणि मग अचानक गठ्ठ्यात बांधून
कुणा एकीच्या घरी येऊन पडणे .

मग एखाद्या लहान बाळाला अंघोळ घातल्यासारखे
पाण्याने स्वच्छ करणे, अलगद पुसणे.
मग​ इतक्या कोमल त्वचेला साबू कशाला,
म्हणून डाळीचं पीठ लावणे;
फरक एव्हडाच , कि वयात आलेल्या पानांना
जरा चटकदार डाळीचे पीठ
बनवून लावणे ,
आणि मग एकावर एक ठेऊन ,
गुंडाळी करून ,
वाफेतला अगदी अंतिम सौंदर्य उपचार.
मग वड्या कापणे आणि तळणे.

होत काय
कि माणसांसारखं वनस्पती जगतात सुद्धा
भावना असतात , अहंकार असतात,
आणि कुठेतरी डाळीचं पीठ दुखावलं जातं.

नेहमी दर्शनी भागात दिसणार्या पिठाला
पानात गुंडाळून पडणे सहन होत नाही,
आणि मग कर्म धर्म संयोगाने
कुणाला तरी
अळूची पाने बारीक कापायची कल्पना सुचते ;
ती डाळीच्या पिठात घालून,
मीठ, मिरच्या व चविष्ट मसाले घालून,
त्याचा गोळा बनतो .
मागच्या सारखे वाफवण्याचे प्रकार ,
पण ताटलीत थापून .
मग वड्या पाडणे आणि तश्याच किंवा
तळून वाढणे.

मनुष्यजातीत सुधा हा
"मी पणा असतो , अहंकार असतात ,
मग पुरुष असो वा स्त्री .
कुणा एकाला नेहमी उंच्चपदस्थ वाटणे
जरूर नसते .
प्रत्येकाचा सोनियाचा दिवस येतो
आणि त्या त्या दिवशी त्याचे कौतुक होते .
कधी अश्या वड्या
कधी बेसनाला बरे वाटावे खणून तश्या वड्या .

स्वयंपाकातून आपण किती सिद्धांत मांडू शकतो ना !




Growing up crowded
in wet mudflats,
proudly displaying
their immense green leaves
amazingly balanced on purple stems.

One day,
only to be plucked,
tied in bunches, and taken home.

Then a bathing and cleaning  in water
a la newborn,
a delicate wipe-and-dry;
soaps being frowned upon for a baby,
and then a paste of besan.

Collocassia, coming of age,
and the besan gets a spicy makeover,
slathered on the leaves,
piled in layers, rolled up
and steamed,
then to be cut in pieces and fried,
presenting the Aluwadi or
Collocasia Rolls.

Perhaps, like amidst humans,
there is a tussle of egos,
in the Plant World as well,
and very clearly,
Besan, never rolled like this,
and
used to being at the forefront,
is hurt and peeved.

Then someone gets an idea,
and
the leaves undergo a fine chopping.
A mixing with Besan,
and assorted spicy stuff ,
and the mixture
set in shallow plates and steamed.
Once again to be cooled, cut and fried.

We humans too ,
face this one-upmanship,
pride and ego problems.
Man or woman,
it doesn't matter.
Each one to have his/her day in the Sun,
to be celebrated by all.

Aluwadis,
once of one type,
and then ,
another type .

Kitchen Philosophy to the rescue ....

 




Sunday, January 22, 2017

एका जेवणाची दुसरी गोष्ट Alternate Food Stories....


My friend  Aruna Sambhare recently prepared this lovely traditional Marathi meal, consisting of Rice, Varan(Dal), Puris, Shrikhand,  a mixed Koshimbir(Salad),  a Palak sabji, and a Upwaas Potato sabji. The piece de resistance was the Walache Birde, a traditional Kokan preparation using field beans. 

And then she posted a photograph.

This photograph is a living example of folks feeling full after a look at the photograph. Excellent for those of us  who would otherwise go haywire enjoying it all, and let their diet go for a toss.

I had my fill, both of stomach and heart.  A full heart often waxes poetic.

First in Marathi , and then, an English effort.....


काय दिवस आले आहेत ,
कि कुटुम्ब म्हटलं की
आपल्याला विभक्त कुटुंब दिसतं ,
आणि एकत्र कुटुंब फारशी दिसत नाहीत .

आज काल दिसत नाही ,
पण हे ताट कुटुंब ,
अगदी एकत्र कुटुंब पद्धती प्रमाणे राहणारे .

भातराव आणि पुरीभाऊ
सख्खे भाऊ ,
अगदी गुण्या गोविंदाने राहणारे .
भातरावांची पत्नी वरणा,
तूप मीठ लिंबाचे अलंकार घालून नेहमी हजर.
पुरीभाऊंची पत्नी श्रीखंडा
मोठ्ठया घरातली,
आणि येऊन जाऊन असणारी;
कदाचित,
पुरीभाऊंची रस्साबाईंशी असलेल्या जवळीकीची
तिला कुणकुण लागली असावी ,
पण ती तसं दाखवत नाही ,
आणि नेहमी पुरीभाऊंशेजारी उभी .

त्यांचे सुपुत्र पालक भाजीराव,
कांदा-दाणेकूट मस्तानीच्या नादी लागलेले,
आणि माहित असूनही,
पुरीभाऊ आपल्याला काहीच दिसलं नाही,
अशा अविर्भावात कोशिंबीरीला मध्ये घालून स्वस्थ.

भातरावांचे ज्येष्ठ पुत्र बटाटेराव ,
यांचा फराळी पद्धतीने कुटुंबात वावर ;
जिरे, कढीपत्ता , कोथिंबीर, खोबरे,
यांच्याशी उपास स्टाईल सात्विक जवळीक.

पण दिसतं तस नसतं,
आणि वालोबाराव बिरडे ,
हे कोकणातून आपला हक्क सांगायला आले ,
आणि बटाटे रावांच्या मनात जिरे कुचकुचले.

पुरीभाऊ आणि सौ श्रीखंडा बघत असता ,
बटाटे रावानचे स्थितप्रद्न्य असल्याचे अविर्भाव,
पण मनात दुसरंच.
आणि एकीकडे वालोबाराव बिरडयांची
हळूच भातरावांकडे मसालेदार ओली वाटचाल .

इतिहास सांगतो, कि पेशवाईचा अस्त झाला .

सद्य परिस्थिती अशी आहे ,
अरुणाराजे सांभाऱयांनी जेवायला आमंत्रण दिले आहे,
आणि ह्या स्वयंपाकी पेशवाईचा अस्त झाला नाही,
तरी सगळं पटकन फस्त मात्र होणार आहे
हे पक्कं !
What have we come to,
when the mention of "Family"
makes us think
of a Nuclear family,
and not a Joint family ?

We don't see any these days,
but the TaaT Family,
is clearly a Joint family.

Monsieur Rice and Herr Puri,
blood brothers,
living happily
as members of the Joint family.

Rice's wife, Varana,
is always around
decked up
in ornaments of ghee, salt and lemon.

Herr Puris's wife
Shrikhanda,
hailing from a rich family,
kind of comes and goes.
Perhaps she is unaware
of the whispers
linking Herr Puri, with
the spicy Rassaabai,
or she knows
but it doesn't show
as she takes her place
next to Puri.

Their son, Palak Bhajirao,
cooking up an affair
with the Onion-Groundnut Mastani,
and Herr Puri,
ignoring and pretending
that he has seen nothing,
as he pushes the
Koshimbir salad between them.

Monsieur Rice's eldest son,
Potatorao,
occasionally involving himself
with family stuff,
pretending to be Satvik,
associating with
Cumnins, kadhipattas , Coriander and Coconut.

At some point
the secret is out,
and Valoba Birde,
of the Kokan Birde's
arrives to stake his claim
as a descendant of Monsieur Rice.

Monsieur Puri and Shrikhanda
watch this,
all agape,
and although Potatorao
is troubled by the news
he pretends to be detached
about it all,
as Valoba Birde
slowly moves in a masala stream
towards Monsieur Rice.

Much like the History of the Peshwas,
and the sun setting on it
at some point.

The current situation
describes an invitation to dine
by Aruna Saambhare,
and although the Food Peshwas 
continue their reign,
folks are simply going to
finish it all , despite them.   

Tuesday, January 10, 2017

पोळी गुळाची......


संक्रांतीचे वेध लागले की तिळाचे लाडू , वड्या , हलवा , व गुळाच्या पोळ्या डोळ्यासमोर येतात . फेसबुक वरच्या अंगत-पंगत  नावाच्या ग्रुपमध्ये आज सकाळी सकाळी दिसलेली एक पोस्ट. 

विशाखा पर्वते ह्या माझ्या एका मैत्रिणीने नुकत्याच केलेल्या गुळाच्या पोळीचा , तुपासह फोटो घातला आणि तो कडकपणा, ते सुंदर वितळलेल्या  गुळाचे डाग , आणि दिमाखाने मध्ध्यावर आसनस्थ साजूक तूप ,  बघून राहवलं नाही . 

डोळ्यासमोरून जणू कणकेचे  वर्षभराचे  वेळापत्रक हळू हळू सरत गेले , आणि एक कविता झाली

(गुळाच्या पोळीचा फोटो , विशाखा पर्वते यांच्या परवानगीने वापरला आहे.)  



भाद्रपद ते पौष ,
कणिक आणि मैदा मंडळी अगदी झोकात असतात .
मनास येईल तेव्हडा मसाज,
गरम मोहन ,
कधी कातण्याने आकार,
कधी गोल करून तळणे ,
कधी मोदकासारखं भरण्याची सवय सुटत नाही ,
आणि पुरणवगैरे मंडळींची रेलचेल.

नवीन वर्ष आणि संक्रांत येते ,
आणि
आणि ह्याच कणिक-मैदा लोकांना
एकदम आरोग्यदायी जीवनशैली आठवते ..

किसून किसून दमलेला गूळ ,
गरम तेलात फिरून फिरून घाम काढणारा बेसन ,
तडतड उडून तडकणारे
पण शेवटी अगदी पूड होऊन शरण येणारे तीळ,
आणि ह्या सर्वांच्या साठी
कौतुकाने येऊन पडणारी जायफळाची पूड;
सर्वांनी एकत्र येऊन , गुळात एकजीव होऊन ,
घट्ट डब्यात विचारात बसणे .

एरवी गोल होऊन
वक्र पृष्ठभाग गुंडाळून घ्यायची सवय असलेली कणीक,
अचानक दोन चपट्या गोल लाटयात
गुळाला सांभाळते ,
आणि लाटण्याने, हळुवारपणे शिकवून मोठे करते .
अशी हि प्रौढ गुळपोळी ,
जणू तव्या वर गरम परिस्थिती सामना करून
एखाद दोन व्रण दाखवत ,
आणि तरी सुद्धा ताठ कण्याने बाहेरच्या जगात येते.

आयष्यात हि असेच असते .

कधी ओंजारून गोंजारून,
सर्वांना एकत्र करून काम करणे,
आणि कधी
जरा स्वतःला आणि दुसर्याला
चांगली शिस्त लावून,
यशाचा झेंडा रोवणे.

बघा ना .

आपल्याला अजून पटत नाही ,
पण पोळ्यांना कधीच समजलंय .....

Monday, January 9, 2017

एका खाकऱ्याची गोष्ट ... The Khaakra Philosophy....


My FB friend  Shivangi Datar, made these excellent Khaakras from leftover chapaties or Polis. She posted this amazing photo, making me wonder how perfectly matched the khaakraas and the basket were, and what an amazing pair they  made.

Then folks started writing in about having these with salt, masalas, and chilly powder, and butter and ghee ,  and Shivangi herself mentioned dunking them in a raita of curds, tomatoes and cucumber.

I cannot enjoy these , in a virtual world.

All I can do is honor them with poetry , first in the Chhatrapatis's language, and then in the Queen's...



टेबलाच्या मध्यभागी ठेवलेला
पोळ्यांचा कॅसरोल डब्बा.

इतकी महत्वाची जागा ,
आणि भाजी, आमटी, कोशिंबीर, आणि श्रीखंड,
यांच्या घरी येणे जाणे ,
त्यामुळे पोळ्या अगदी टेचात .

मग अचानक खुर्च्या सरकावल्याचे आवाज,
दूर जाणारे आवाज,
आणि सहा पोळ्यांना झालेले अतीव दुःख .

हळू हळू भात, भाजी, आमटी, लोक शीत पेटीत
आणि पोळ्यांचा सर्वात कठीण काळ
कॅसरोल कोठडीत एकांतवासाची शिक्षा....

कुठेतरी देव असतो ,
आणि कुठेतरी शिवांगी असते.

रुसलेल्या पोळ्यांना एकावर एक ठेऊन,
गरम कोरड्या तव्यावर
मऊ कापड हातात घेऊन
दाबून फिरवत ,
तिने "उगी उगी " म्हणत पटपट फिरवणे.
एकेकीला पालटून पुन्हा फिरवून समजूत काढणे.

थोडेसे डाग तर पडतात ,
पण जसं टी. व्ही वर म्हणतात,
"दाग अच्छे है" ,
आणि एक एक पोळी ,
कडक अटेंशनमध्ये सोनेरी कडा दाखवत
एका सुंदर टोपलीत येऊन
आसनस्थ.

आता आयुष्यात
तिखट-मीठ, लोणी, मसाले, सैंधव, तूप,
असे सालंकृत सजून वावरणे ,
मधूनच न राहवून
अमृततुल्य चहाच्या कपाने जवळ येणे ,
आणि कधी कधी
सगळ्याच घडामोडी गरम व्हायला लागल्या ,
कि धावून
काकडी टोमॅटो नि सजलेल्या दह्यात बुडवून
चित्त गार करणे.

पोळी तशी विचारवंत,
आणि आपल्या प्रारब्धाचा विचार करणारी .

आपण ठरवतो काय आणि होतं काय !
आणि आपण त्यातच सुख मानून ,
नवीन आयुष्याला सामोरं जायचं असतं ...

कधी कधी वाटतं ,
पोळी कडून आपल्याला शकिण्यासारखं किती असतं !

The chapati casserole box
supreme at the centre of the table.

On backslapping and visiting terms
with the
Bhajis, Amtis, Koshimbirs and Shrikhand,
the Polis move amongst all
with  great importance.

And then,
the sudden noise of chairs scraping,
footsteps going away,
and the six of them that are left
almost in a sad depression.

The Bhat, Bhajis, Amtis and others
retiring to the fridge,
and they are left,
although together,
in an almost solitary confinement.

But there is a God
and yes, there is a Shivangi...

She piles them up,
roasting the one at the bottom,
on a hot dry griddle,
comforting it and pressing it,
moving it around,
with a soft cotton cloth,
and gets each of  them done.

A few black spots
here and there,
but totally unconcerned,
flaunting their golden edges,
they sit stiffly,
at attention,
resplendent in a lovely basket.

Life is now all about
being showered with spices,
slathered in butter,
and preening as the cup of tea
surreptitiously steals a look;
then perhaps,
if things get hot,
a cooling dip
in a bowl of curds
adorned with tomato and cucumber .

The erstwhile Chapati or Poli,
now an upright Khaakra
a leading light
of the Snacks Community,
is actually philosophical.

What we plan,
and what our future actually holds
maybe so different;
and ours is
only to face it
and continue to do
the best we can,
cheerfully.

Hearing this Khaakrra Philosophy,
there is so much for us humans,
to  learn ,
isn't there ?