Friday, August 24, 2012

The Life and Times of Chawli Rajgire


My blog and FB friend Shruti Nargundkar often posts visuals and recipes in her blog, which bring a whiff of my childhood years.

Rajgira or the grain called Amaranth is very commonly available in India, and is cooked in different traditional ways depending on the part of the country. This recipe which she posts , with an interesting connection to the Akshaypatra (Endless Food Machine granted to Draupadi in the Mahabharata epic)  inspired two different poems

Read her amazing post here: "Your Akshaypatra brimmeth over!"

Back to the poems.  One , penned at night, a slightly morbid one, commenting on the Food machine aspect and its relevance today.  (Will post it in the comments).....

A new day, a new morning, and another more cheerful poem resulted, which you may see below in the original Marathi and later-on-done English version.

(did anyone say anything about a Diurnal Affective Disorder ?..... Ah. Never Mind )

(photo by Shruti Nargundkar)
राज्गीर्यांची चवळी वयात आली ,
आणि आपल्या हिरव्या परकर पोलक्यात
अगदी डोळ्यात भरू लागली ,
आणि शेतातल्या बायका म्हणाल्या
"आता जरा बार उडवूनच टाका हो !
तो जोंधळे मामींचा भाचा आला आहे गावाकडे ....."

आणि मग एक दिवस
भल्या पहाटे,
स्वच्छ थंड पाण्याचे अभ्यंगस्नान करून ,
एका उबदार भांड्यात ती डोकावली ,
आणि जिरे-मोहरीचे तेलात जुंपलेले
कडकड भांडण सोडवायला
हिंगांबरोबर धावली .
तिच्या हातापायाला हळदसुद्धा तिथेच लागली
आणि सगळी गडबड ऐकून,
गावचे श्रेष्ठ कांदेराव ,लासूणराव ही आत पडले.
आणि लाल नौवारीत्ल्या मिरची आजीला म्हणाले,
" चला , काय सोन्याचे दागिने असतील ते लवकर घाला,
आपली चवळी कशी नखशिखांत सजली पाहिजे ,

जोंधळे वर्हाड घेउन आले,
पितळेच्या परातीवर थाप पडली
तव्यावर ठिणग्या उडल्या ,
आणि
भाकर राव लोण्याच बाशिंग बांधून आले ,
आणि मुगाच्या दागिन्यात सजलेल्या
चवळी ला हार घालून ,
लसणाच्या चटणीला पाठराखीण म्हणून घेउन
आपल्या गावाकडे मार्गी झाले....


The coming of age
of
Chawli Rajgire,
and she preens
in her green parkar-polka
as she runs in the fields.

"Hmm. You need to look for a match
for her
", they said ;
"Did you hear
Jowaribai's  nephew is back ?
"

And so 

one cool dawn , 
rubbing herself
with fragrant muds,
she showered,
and peeped into a hot vessel
to check what the noise was all about.

Hot oil fights
between mustard and cumin seeds,
crackling in anger,
and she rushed in with Hing,
only to get smeared in
marital turmeric powder.....

Onion and Garlicky village elders
trying to bring some peace,
and they urged the
old Red Chilly Grandma,
to bring forth the jewels...

"Bring forth the gold,
and our Chawli
must be the most beautiful bride,
the toast of the season
".

The Jowari folks,
the groom's side
arrived,
amidst percussion on a large brass Thali
and a fire crackling
on the griddle
in joy.

Young man Bhakri,
with best man Butter,
wordlessly garlanded 

a
golden glorious Chawli
jewelled in Moong ,
collected her
traditional
Chatni, Maid of Honor
as the accompaniment,
and quietly
made his way home......
   

8 comments:

  1. The alternate serious poem made at night.

    आजकाल पांडव कोण आणि कौरव कोण
    तेच समजत नाही.
    वनवास नसतो,पण तुमच्या मागे सी बी आय असते,
    त्यात सुधा भिक्षा मागायला येणारे अनेक असतात
    आणि सर्वात मोठा फरक म्हणजे
    अक्षयपात्र पांडवांकडे नसतेच ......

    अधिकारात्ल्याकडे अक्षयपात्र,
    त्याला चिकटलेली एक गुप्त चिट्ठी .
    एका पाठोपाठ एक ती वाचून
    त्यात भरभर कश्या कश्याच्या राशी पडतात .,
    ते अक्षयपात्र भरून पावते
    आणि
    आजू बाजूचे डोळे फाडून फाडून बघत रहातात

    आज घरातल्या पाच लोकांना सांभाळणारी ,
    दिवस भर राब राब राबणारी द्रौपदी ,
    कन्वाठीची चुरगळलेली नोट काढून
    पालेभाजीवाल्याकडे चौळीची राजगिरा जुडी घेते ;

    रात्री तीन वाजता भरलेल्या पाण्यात काटकसरीने धुते
    आणि चहाचे अधण ठेउन एकीकडे झपझप कापते...
    पेंगुळलेली मुले , कुणा एकाचे तरटावलेले डोळे,
    आणि मोठ्या लेकीने
    दोन रुपयाच्या आणलेल्या चहापत्तीचा चहा करते.
    चटके देण्यार्या तव्यावर
    टाकलेली कांद्याची लसूणवाली फोडणी,
    तडतडणार्या मोहरी मिरच्या
    आणि
    त्यावर
    आपल्याच अश्रूंमध्ये शिजणारी निखार्यांवारची
    राजगिर्याची भाजी .
    एकीकडे भाकरी थाबत,
    पापुद्रे खोलत ती सर्वांना वाढते ....

    कुणा एकास कृष्णा सारखी ढेकर पण येते .

    पूर्वीच्या द्रौपदीचे जेवण झाले, कि अक्षयपात्र
    अगणित अन्न पुढ्यात आणणे बंद करे....

    आजच्या द्रौपदी चे अक्षयपात्र
    तिला स्वतःला सुधा जेवण उर्वत नाही .....

    भविष्यात जर कधी तिला जेवणाचा योग आलाच,
    तर मुगाच्या डाळीने संस्कारित केलेली भाजी
    तिला मिळो....



    ReplyDelete
  2. Could understand a bit of the marathi serious poem written in the comment section. The cheerful one is so lively :-)
    I loved Shruti's blog.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Sangeeta , Thank you! I am amazed that you are able to understand the Marathi !

      Delete
  3. Also a new age inclusion into low gluten diets. Can you believe it isn't that easily found in the South (the seed/grain and flour made out of it - the leaves are dime a dozen!)? Can you believe I had to buy it from Fabindia? Yeah.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Sangi, we get the grain easily here. My late Mom used to dry-pop the grain in a hot iron kadhai, and have it with milk and jaggery for breakfast.

      Delete
  4. Suranga Tai, the bhaji is privileged to be the impetus behind these two very interesting poems -one funny, cute and lighthearted and the other very sombre and thought provoking! And in two languages! The Akshaypatra truly brimmeth over!Thank you so much!

    ReplyDelete